Istorija fudbala
Prvi sistemi fudbalske igre
Početci fudbala nisu poznavali nikakve sisteme igre, bilo je još ostataka ragbi pravila koja su usporavala igru, svaki igrač ispred lopte bio je u ofsajdu, dodavala se lopta u nazad… Uvođnjem novog ofsajd pravila 1866.godine igrač nije bio u ofsajdu ako je na svojoj polovini ili ako na protivničkoj polovini ispred sebe ima najmanje tri igrača. To je donelo dosta promena u igri pa počinje i postavljanja prvih sistema fudbalske igre kojisu određivali raspored igrača na terenu kao i njihove zadatke.
Prvi sistem kojim je napravljen raspored igrača na terenu bio je “ T „sistem, u kome su 2 igrača bila u odbrani a ostalih 9 u napadu. U to vreme napadači su igrali isključivo individualno tako da odbrambenim igračima nije bio veliki problem da ih zaustave iako su bili brojčano slabiji a bilo im je dozvoljeno da igraju i rukama. Pored ovog sistema u to vreme igrali su se i sistemi 1-2-8, 1-1-2-7, 1-2-1-7. Analizom sistema vidimo da dolazi do pojačavanja u odbrani povlačenjem igrača iz napada. Uzroke tome možemo tražiti u pojavi prvih tehničkih elemenata, vođenju lopte, dodavanju i primanju lopte, sa čijom primenom igračima napada je bilo jednostavnije da dođu do gola pored brojčano slabije odbrane. Takođe 1870. uvedeno je igranje glavom i zabranjeno zaustavljanje lopte rukom.
Škotlanđani 1870. povlače još jednog igrača u odbranu tako da je raspored na terenu golman, 2 beka, 2 pomagača i 6 navlnih igrača, sistem se nazivao „6 u jednoj liniji“. Posle više od jedne decenije 1883. pojavio se novi sistem pod nazivom „5 u jednoj liniji“ prvi ga je primenjivao univerzitet u Kembridžu, kasnije se proširio po celom svetu. Dva zadnja igrača, bekovi, stajali su jedan iza drugog, ispred njih tri igrača a u napadu 5 igrača. Vremenom radi boljeg pariranja napadačima dva zadnja igrača dovedena su u istu liniju da brane prostor ispred gola, iz tog razloga šesnesterac i dobija ime bekovski prostor. Raspored ostalih igrača ostaje isti ovaj sistem nosi naziv „Klasični sitem“.
Posle promene ofsajd pravila, igrač je u ofsajdu kada se nalazi na protivničkoj polovini u momentu predaje lopte njegovog saigrača a i spred sebe nema dva protivnička igrača. Menadžer londonskog Aresenala Mr. Herbert Čepmen, 1925. reagujući na ovu promenu stvara novi sistem pod nazivom „WW ili dubl V“ Napravio je bolji raspored igrača na terenu koji su sad bili raspoređeni u 4 linije. Iz napada u kome je bilo 5 igrača povlači dva igrača (polutke) da bi popunio prazan prostor u sredini između napada i odbrane, iza polutki su tri igrača od kojih je centarhalf imao i dalje ulogu organizatora igre, kao u prethodnom sistemu, ali sad zajedno sa dve polutke. Odbrana je igrala zonski. Zbog dobrih rezultata koje je postizao sa ovim sistemom u Arsenalu, prihvataju ga i ostali klubovi širom sveta.
Mr.Herbert Čepmen 1929. godine stvara novi sistem koji naziva „VM ili sistem tri beka“ . Bekovi koji su igrali do sada zonu u bekovskom prostoru izvučeni su na aut liniju da čuvaju protivnička krila, centarhalf je vraćen u liniju sa bekovima sa zadatkom čuvanja centarfora. Za razliku od WW sistema gde se igrala zonska odbrana u ovom sistemu prelazi se na igru „čovek-čoveka“. U početku su napadači bili zbunjeni sa stalnim čuvarima, u zonskoj odbrani imali su više slobode. Da bi parairali odbrani, napadači počinju da primenjuju sredstvo grupne taktike, promenu mesta i odvođenje odbrambenih igrača suprotno od kretanja akcije da bi se u nastali prazan prostor ubacivali igrači iz druge linije. Odbrana na to uzvraća taktičkim sredstvom preuzimanja igrača. Raspored u WM sistemu je u zadnjoj liniji dva beka i centarhalf, ispred njih dva halfa ispred halfova polutke i u napadu dva krila i centarfor.
Pored gore navedenih sistema fudbalske igre, razvilo se još nekoliko kojima je osnovni cilj bila odbrana gola a to su „Bunker“, „Brava“, „Bedem“, „Beton“.
Slike
„Bunker“ – je imao osnovni cilj da se ne primi gol, igrajući pasivnu zonu sa 7-8 igrača i duplim centarhalfom. Igrači njih 2 ili 3 koja su učestvovala u napadu pokušavali su individualnim probojima da dođu do gola.
„Brava“ – ovaj sistem osmislio je Austrijanac Karl Rapan, igrači odbrane igraju zonski samo centarhalf je je slobodan i vrši korekcije. U završnici napada učestvuje 3-4 igrača.
„Bedem“ – Italijani su ga prvi primenjivali nazivajući ga „Katanačo“. Sličan prethodnom sistemu, ekipa se brani sa 7-8 igrača koji igraju zonski sa korektorom iza njih, kad ekipa dođe u posed lopte u napad kreće 3-4 igrača.
„Beton“ – igrao se naječešće u Francuskoj, karakteristika mu je posedovanje sredine terena. Igrači njih 6 u dve linije igrali su zonsku odbranu sa korektorom iza leđa a u napadu su uestvovala 3 igrača.
